بررسی حماسه‌سرایی درادبیات کهن عربی

حماسه یکی از مهم‌ترین انواع ادبی است که از دورانی که ملتی در راه دست‌یافتن به شکوه و تمدن گام نهاده است سخن می‌گوید. ادبیات عربی به دلایلی، از شاهکار برجسته‌ی حماسی بی‌بهره است. در این ادبیات، حماسه‌گونه‌هایی یافت می‌شود که در این مقاله، این حماسه‌گونه‌ها، در عصرهای مختلف ادب عربی بررسی شده است. در عصر جاهلی نمونه‌هایی از این حماسه‌گونه‌ها را می‌توان در معلقات هفتگانه، بوی‍‍ژه در معلقه وسیره‌یعنتره بن شدّاد وأُرجوزه‌ها و جنگ سروده‌ها مشاهده کرد. در این عصر در اشعار شاعران «صَعالیک» نیز می‌توان ردپای اشعار حماسی را یافت. أبوفراس حمدانی، بشار بن برد و ابوتماماز برجسته‌ترین شاعران عصر عباسی می‌باشند که بایستی اشعار حماسیشان را در لابه‌لای ابیاتی که در فخر سروده‌اند، یافت.در این میان، قصیده‌ی«فتح الفتوحِ» ابوتماماز شاهکارهای ادب عربی بشمار می‌رود که در آن، حماسه، مدح و فخر رابگونه‌ای ژرف و زیبا درهم آمیخته است.«صفی الدین حلّی» پیشگام شاعران فخر و حماسه در عصر انحطاط می‌باشد. عدم گسترش تخیل و ژرف‌نگری، روی آوردن به شیوه‌های تقلیدی،وبرخودارنبودن از ملیّت واحد و جامع،از عوامل اصلی فقدان شاهکار حماسی در ادبیات کهن عربی می‌باشد.